حسن ظن به خدا
به نام خدا
حسن ظن به خدا
امیدوار و خوش گمان به خداوند، پس از لغزیدن و اشتباه امید عفو و بخشش داردو با این امید از خواب برمىخیزد. جملهاى که در دعاى نورانى کمیل آمده:
«ما هکذا الظن بک و لا المعروف من فضلک»
در دنیا هم جا دارد و اختصاصىبه آخرت ندارد. حسن ظن به خدا این است که انسان، با «کریم»، «ستار» و «غفار» روبروست. در این صورت، سعى مىکند که به جنگ کریم نرود و اگر اشتباهى مرتکب شد، از جامه کرامت کریم، مددى بگیرد و خود را با آنبپوشاند و به این ترتیب، این حسن ظن، مایه نجات انسان است. در قیامت اگرکسى را که در دنیا پرده دین را ندرید و با اعتراف به حرمت گناه، گناه کرد و گفت:
«ربنا غلبت علینا شقوتنا» (84)
بخواهند به دوزخ ببرند، عرض مىکند:
«ما هکذا الظن بک»:
خدایا، گمانم این نبود که مشمول گذشتشما نشوم، ندامىرسد: پس گمانت چه بود؟ عرض مىکند: گمان من این بود که من با ستار، کریم، غفار، حنان و منان روبرویم; نه با قهار. آنگاه دستور مىرسد که او را عفو کنید.
ولى اگر در دنیا این عقیده حاصل نباشد، در آخرت این مطلب هرگز به زبان کسى جارى نخواهد شد. انسان باید در دنیا به این معنا معتقد و سیرت و سنت او با این اعتقاد، آمیخته باشد تا در آخرت بتواند چنین سخنى را بگوید. چون هیچ کس در آن روز، بدون اذن خدا حرف نمىزند و حرف آن روز هم جز حق و صدق، چیزى دیگر نخواهد بود.
بنابراین، اگر کسى با خدا سخنى گفت و عرض کرد:
«ما هکذا الظن بک و لا المعروف من فضلک».
معلوم مىشود عمرى را در دنیا با همین سنتحسنه گذرانده که در آن روز به او اجازه چنین درخواستى را مىدهند. البته این طور نیست که خدا همگان را ببخشد; بلکه:
«یغفر لمن یشاء» (85) :
هر کسى را خودش مصلحتبداند مىبخشد و چون حکیم علىالاطلاق است، خواست او بر اساس حکمت است، و از آسیب مشیت جزافى و اراده گزافى مصون است.
