علی بامری

اشاره بحشر خلایق

زمان علت تغیر است على الاطلاق و مکان علت تکثر است على الاطلاق، و تغیر و تکثر علت محجوب شدن بعضى موجودات از بعضى.

چون بقیامت زمان و مکان مرتفع شود حجابها برخیزد و خلق اولین و آخرین مجتمع باشند. پس قیامت روز جمع است، یَوْمَ یَجْمَعُکُمْ لِیَوْمِ- الْجَمْعِ‏ 1. بوجهى روز فصل است، چه دنیا کون متشابه است. در وى حق و باطل متشابه نماید، متخاصمان در برابر نشسته‏اند. آخرت کون مباینت است، وَ یَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ یَوْمَئِذٍ یَتَفَرَّقُونَ‏ 2. حق را از باطل جدا کنند، لِیَمِیزَ اللَّهُ الْخَبِیثَ مِنَ الطَّیِّبِ‏ 3. خصومت متخاصمان فصل کنند، و بحقیقت حق و باطل حکم کنند، لِیَهْلِکَ مَنْ هَلَکَ عَنْ بَیِّنَةٍ وَ یَحْیى‏ مَنْ حَیَّ عَنْ بَیِّنَةٍ، لِیُحِقَّ الْحَقَّ وَ یُبْطِلَ الْباطِلَ‏ 4. پس قیامت روز فصل است. اما این فصل هم اقتضاى آن جمع میکند که در پیش بیامد، هذا یَوْمُ الْفَصْلِ جَمَعْناکُمْ وَ الْأَوَّلِینَ‏ 5.

حشر جمع باشد. پس روز قیامت حشر است. وَ حَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً 6.

اما حشرها هم متفاوتست. قومى را چنین است که، یَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّقِینَ إِلَى‏الرَّحْمنِ وَفْداً 7 و قومى را چنین که، یَوْمَ یُحْشَرُ أَعْداءُ اللَّهِ إِلَى النَّارِ 8 بر جمله، حشر هر کسى با آن باشد که سلوکش در طلب آن بوده باشد، «و احشره مع من کان یتولاه» 9. و باین سبب، احْشُرُوا الَّذِینَ ظَلَمُوا وَ أَزْواجَهُمْ‏ 10، و همچنین‏ فَوَ رَبِّکَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَ الشَّیاطِینَ‏ 11 تا بحدى که، «لو أحب احدکم حجرا یحشر معه» 12.

و چون آثار افعال مدبران برازخ حیوانى چنانکه بعد از این گفته شود؟؟؟ صور و حاضر کنند آن اصناف را جمله حشر کرده باشند، وَ إِذَا الْوُحُوشُ حُشِرَتْ‏ 13. و حشر هر کسى بر صورت ذاتى آن کس تواند بود، چه آنجا حجاب مرتفع است که، وَ بَرَزُوا لِلَّهِ الْواحِدِ الْقَهَّارِ 14، تا باین سبب، «یحشر الناس على صور یحسن عندهم القردة و الخنایر» 15 و خود هم در این جهان‏ وَ جَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ وَ الْخَنازِیرَ وَ عَبَدَ الطَّاغُوتَ‏ 16. و لکن در این جهان کسانى بیننده اهل آن جهان را باشند، إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ‏ 17.

یادداشت‏ها

(1)- روزى که شما را براى روز جمع‏آورى فراهم میکند. (تغابن 64/ 9)

(2)- روزى که رستاخیز بر پا شود آن روز پراکنده میشوند. (روم 30/ 37)

(3)- تا خدا پلید را از پاکیزه جدا سازد. (انفال 8/ 37)

(4)- تا آنکه نابود شد از روى دلیل روشن نابود شود و آنکه زنده شد از روى دلیل روشن زنده شود. تا حق بر پا گردد و باطل ناچیز شود.

(انفال 8/ 42)

(5)- این است روز داورى، شما و پیشینیان را گرد آوردیم (مرسلات 77/ 38)

(6)- و آنها را گرد آوردیم پس هیچ یک از آنها را رها نکنیم.

(کهف 18/ 47)

(7)- روزى که پرواپیشگان در حالى که گرامى داشته شده‏اند نزد خداى بخشنده گرد یند. (مریم 19/ 85)

(8)- روزى که دشمنان خدا بسوى آتش برده شوند. (فصلت 41/ 19)

(9)- او را با آنکه دوست و سرور گرفته بود گرد آورید. (حدیث)

(10)- آنان را که ستم کردند با همسرانشان (جفتهایشان، نزدیکانشان) گرد آورید.

(صافات 37/ 22)

(11)- پس سوگند به پروردگارت که ایشان را با دیوها گرد مى‏آوریم.

(مریم 19/ 68)

(12)- اگر یکى از شما سنگى را دوست داشته باشد با او برانگیخته میشود.

(حدیث)

(13)- و آنگاه که ددان گرد آیند. (تکویر 81/ 5)

(14)- و بر خداى یکتاى فروشکننده آشکار شوند. (ابراهیم 14/ 48)

(15)- مردمان بر چهره‏هائى برانگیخته شوند که میمونها و خوکها در پیش آنها زیبا باشند. (حدیث)

(16)- و از ایشان میمونها و خوکها قرار داد زیرا طاغوت را بندگى کردند.

(مائده 5/ 60)

(17)- براستى که در آن براى گروهى که مى‏اندیشند نشانه‏هائى است.

(رعد 13/ 4)