علی بامری

اشاره بطى آسمانها

کلام خداى تعالى دیگر است و کتاب خداى تعالى دیگر. کلام امرى است و کتاب خلقى، إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَیْئاً أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ‏ 1.

و عالم امر از تضاد بلکه از تکثر منزه است، وَ ما أَمْرُنا إِلَّا واحِدَةٌ 2.

اما عالم خلق مشتمل بر تضاد ترتبى است. وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلَّا فِی کِتابٍ مُبِینٍ‏ 3. همچنانکه کلام مشتمل بر آیات است، تِلْکَ آیاتُ اللَّهِ نَتْلُوها عَلَیْکَ بِالْحَقِ‏ 4 کتاب هم مشتمل بر آیات است، تِلْکَ آیاتُ الْکِتابِ الْمُبِینِ‏ 5؛ کلام چون متشخص شود کتاب باشد، همچنانکه امر چون امضا یابد فعل باشد، کُنْ فَیَکُونُ‏ 6. پس صحیفه وجود عالم خلق کتاب خداست جل جلاله و آیات او اعیان موجودات. إِنَّ فِی اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ وَ ما خَلَقَ اللَّهُ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَّقُونَ‏ 7. و این آیات در آن کتاب مثبت و مبین است تا خلق بمطالعه آیات فعلى که در آن آفاق مثبت است و استماع آیات قولى که از انفس مبین است بحق رسند، سَنُرِیهِمْ آیاتِنا فِی الْآفاقِ وَ فِی أَنْفُسِهِمْ حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُ‏ 8. و مردم تا در تحت زمان‏و مکان‏اند آیات بر وى میخوانند و باو میگویند و مینمایند یکى بعد از دیگرى، و آن روزیست بعد از روزى که بر وى میگذرد و حالى که بعد از حالى مشاهده میکند، وَ ذَکِّرْهُمْ بِأَیَّامِ اللَّهِ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ‏ 9 بر مثال کسى که نامه میخواند سطرى بعد سطرى و حرفى بعد از حرفى. پس چون نظر بصیرت او بکحل هدایت گشوده شود چنانکه اهل قیامت را گفته شد از عالم خلق بگذرد و بعالم امر برسد که مبدأش از آنجا بوده است بر همه کتاب بیکبار مطلع شود، مانند کسى که آن نامه مشتمل بر سطور و حروف بیکبار تا در پیچیده، پیش او باشد، یَوْمَ نَطْوِی السَّماءَ کَطَیِّ السِّجِلِّ لِلْکُتُبِ‏، وَ السَّماواتُ مَطْوِیَّاتٌ بِیَمِینِهِ‏ 10 نمى‏گوید بشماله تا دانند که اهل شمال را از طى آسمانها نصیبى نیست و اگر بخود قدرت مطالعه آن نداشته باشد چون بر وى خوانند استماع نکند، حالش این بود که‏ یَسْمَعُ آیاتِ اللَّهِ تُتْلى‏ عَلَیْهِ ثُمَّ یُصِرُّ مُسْتَکْبِراً کَأَنْ لَمْ یَسْمَعْها فَبَشِّرْهُ بِعَذابٍ أَلِیمٍ‏ 11 و در سمع و بصر و کلام و کتاب اسرار بسیار است که ذکر آن در این مختصر ممکن نباشد.

یادداشت‏ها

(1)- هرآینه فرمان او، چون چیزى را بخواهد اینست که به آن بگوید باش پس خواهد بود. (یس 36/ 82)

(2)- و امر ما جز یکى نیست. (قمر 54/ 50)

(3)- تر و خشکى نیست مگر آنکه در کتاب آشکار، آمده است.

(انعام 6/ 59)

(4)- آن نشانه‏هاى خداست آن را بحق بر تو میخوانیم. (بقره 2/ 252)

(5)- آن نشانه‏هاى کتاب آشکار است. (شعراء 26/ 2)

(6)- هرآینه در آمد و شد روز و شب و آنچه خدا در آسمانها و زمین آفرید

آغاز و انجام، متن، ص: 47

نشانه‏هائى است براى گروهى که مى‏اندیشند. (یونس 10/ 6)

(7)- زود باشد که نشانه‏هاى خود را در کرانه‏هاى جهان و در خودشان بایشان بنمائیم تا بر ایشان روشن شود که او حق است. (فصلت 41/ 53)

(8)- و روزهاى خدا را به آنها یادآور شو که در آن نشانه‏هائى است.

(ابراهیم 14/ 5)

(9)- روزى که آسمان را چون در نوشتن تومار نوشته‏ها درپیچم، و آسمانها در نوشته‏هایى بدست اویند. (انبیاء 21/ 104)

(10)- نشانه‏هاى خدا را که بر او خوانده میشود میشنود سپس بزرگى جویانه براه خود میرود گوئى که آن را نشنیده است، پس او را بعذابى دردناک نوید ده، (جاثیه 45/ 8)