نگاهی به سیره ی تبلیغی امام جواد علیهالسلام
نگاهی به سیره ی تبلیغی امام جواد علیهالسلام
زندگانی سراسر افتخار پیامبر اسلام و ائم? هدی - صلوات الله علیهم اجمعین - از زوایای مختلف قابل بررسی است. روش تبلیغی معصومان علیهم السلام نیز مانند دیگر ابعاد زندگی شان اسوه و الگو به شمار می‌آید.
وقتی از این زاویه زندگی این بزرگان را مورد مطالعه قرار می‌دهیم، خود را با وظیفه یی سنگین رو به رو می‌یابیم؛ زیرا این نورهای پاک لحظه یی از عمل به تکلیف و ابلاغ رسالت الهی غافل نبودند. در سیر? تبلیغی امام جواد علیه السلام، موارد زیر مهم و در خور تامل می‌نماید:
1. تبلیغ از راه مناظره
بارزترین نوع تبلیغ امام جواد علیه السلام مناظره است. مناظره‌های آن حضرت - که از نخستین روزهای امامتش آغاز شد - وی را در تثبیت جایگاه ولایت و امامت، هدایت حق جویان و آشکار ساختن سستی گفتار ستمگران یاری داد. آن حضرت به دو جهت در عرص? مناظره‌های علمی گام نهاد.
نخست نیاز شیعیان که با توجه به سن اندک آن حضرت در پی کشف جایگاه معنوی‌اش بودند و دوم خواست مامون و معتصم که اندیش? خوار ساختن امام و اثبات الهی نبودن آگاهی‌های وی در سر می‌پروراندند.
خلفا می‌کوشیدند با برپا ساختن مجالس مناظره امامان شیعه را رو در روی برخی از دانشمندان بنام زمان قرار دهند تا شاید از پاسخ پرسشی باز مانند و جایگاه معنوی شان مورد تردید واقع شود.
اهداف امام علیه السلام در مناظره‌ها
الف) اثبات امامت خود
امام جواد علیه السلام در این مناظره‌ها پیش از هر چیز در پی اثبات حقانیت خود بود. بر اساس گفت? مورخان امام - با آن که هفت سال بیش نداشت - در یکی از محافل به سی پرسش پاسخ داد. (1)
ب) رسوا ساختن دروغ پردازان
امام علیه السلام در مناظره چنان رفتار می‌کرد که نادرستی فضائل ساختگی خلفا آشکار شود.
در یکی از مجلس‌ها مامون از یحیی بن اکثم خواست پرسشی مطرح کند. یحیی عرض کرد: یابن رسول الله، بر اساس روایت‌ها جبرئیل به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله عرض کرد: یا محمد، خداوند سلامت می‌رساند و می‌فرماید از ابوبکر بپرس آیا از ما خشنود است؟ زیرا من از وی راضی‌ام؛ در این باره چه می‌فرمایید؟
امام علیه السلام فرمود: فضل ابوبکر را انکار نمی‌کنم، ولی آن که این خبر را روایت کرده باید به خبری که رسول خدا صلی الله علیه و آله در حجة الوداع فرمود توجه کند. حضرت صلی الله علیه و آله فرمود:
لقد کثرت الکذابة علی....
دروغ گویان بر من بسیار شده اند و نسبت دروغ بر من فزونی یافته است. پس هر که بر من دروغ بندد، خداوند نشیمن گاهش را از آتش پر می‌سازد. چنانچه حدیثی برایتان آوردند، آن را به کتاب خدا و سنت من عرضه کنید؛ هر چه با آن موافق بود بپذیرید و آنچه مخالف بود رها سازید، خداوند می‌فرماید:
«ولقد خلقنا الانسان ونعلم ما توسوس به نفسه ونحن اقرب الیه من حبل الورید.» (2)
به تحقیق ما انسان را آفریدیم و می‌دانیم آنچه نفس به او وسوسه می‌کند و ما از رگ گردن به وی نزدیک تریم.
روایتی که شما ذکر کردید، نشان می‌دهد خشنودی یا ناخشنودی ابوبکر بر حضرت حق پوشیده بود و این نزد عقل محال و ممتنع است.» (3)
2. تبلیغ عملی علیه حکومت مامون
مامون امام علیه السلام را بسیار احترام می‌نهاد و دخترش‌ام الفضل را، به رغم مخالفت‌های گوناگون به عقد وی درآورد. این برخوردها هرگز امام را به دستگاه خلافت خوش بین نساخت. او خلیفه را ستمگر می‌شمرد و اندیش? مخالفت با آن را در سر می‌پروراند. بنابر این، در نخستین فرصت به بهان? حج سمت مدینه رهسپار شد و در آن دیار اقامت گزید. حسین مکاری می‌گوید: هنگامی که حضرت محمد تقی علیه السلام نزد خلیفه جایگاهی والا داشت، وارد بغداد شدم و به دیدار وی شتافتم. چنان می‌اندیشیدم که حضرت دیگر به مدینه باز نخواهد گشت. چون این امر را به خاطر آوردم، امام علیه السلام سر فرو افکند. اندکی بعد سربلند کرد و در حالی که رنگ مبارکش زرد شده بود، فرمود: حسین، نان جو و نمک نیم کوب در حرم رسول الله صلی الله علیه و آله از آنچه مشاهده می‌کنی برایم بهتر است. (4)
3. پدید آوردن حوز? علمی
پرورش دانش پژوهان روشن بین نیز در شمار روش‌های تبلیغی امام نهم علیه السلام جای دارد. آن حضرت ضمن پاس داری از حوزه یی که امام صادق علیه السلام بنیان نهاده بود، دویست و هفتاد شاگرد تربیت کرد که گروهی از آنان نیز از شاگردان امام هشتم شمرده می‌شدند. (5)
4. اعزام نماینده
امام نهم علیه السلام برای خنثا ساختن تبلیغات شوم بنی عباس و ارائ? اسلام راستین به مردم، نمایندگانی به مناطق مختلف گسیل می‌کرد. این نمایندگان، کارگزاران امام علیه السلام شمرده می‌شدند و در مراکزی چون اهواز، همدان، سیستان، بست، ری، بصره، واسط، بغداد، کوفه و قم زمین? اتحاد شیعیان و پیوند آن‌ها با معصوم را فراهم می‌آوردند.
امام علیه السلام همچنین به پیروانش اجازه می‌داد درون دستگاه حکومت نفوذ کنند و پست‌های حساس را در دست گیرند. «محمد بن اسماعیل بن بزیع.» و «احمد بن حمزه قمی.» از این فرصت بهره بردند و با رسیدن به موقعیت‌های ممتاز حکومتی در مسیر خدمت به دین و دین داران گام برداشتند.
«حسین بن عبدالله نیشابوری.» حاکم «بست.» و «سیستان.» و «حکم بن علیا اسدی.» حاکم «بحرین.» نیز از یاران حضرت شمرده می‌شدند و خمس دارایی شان را نزد وی گسیل می‌کردند. (6)
· پاورقــــــــــــــــــــی
1) منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، انتشارات هجرت، ج 2، ص 577.
2) ق / 16.
3) سیر? پیشوایان، مهدی پیشوایی، انتشارات توحید، ص 552.
4) منتهی الآمال، ص 582.
5) امام الجواد من المهد الی اللحد، سید محمد کاظم قزوینی، ص 89.
6) سیر? پیشوایان، ص 559.
برچسب ها : امام جواد علیه السلام , همه مطالب... ,
