[سرّ کلمه ان شاء اللّه]
به نام خدا
[سرّ کلمه ان شاء اللّه]
دانستى که جمیع حوادث بالأخره مستند به خداست و وسایط را نیز مدخلیّت و اثرى است نه بالاستقلال بلکه به اذن و مشیت او. لهذا اگر گوئى که فلان یا من چنین مىکنم باید بگوئى ان شاء اللّه و خود فرمود وَ لا تَقُولَنَّ لِشَیْءٍ إِنِّی فاعِلٌ ذلِکَ غَداً إِلَّا أَنْ یَشاءَ اللَّهُ. 402 حضرت کلیم فرمود سَتَجِدُنِی إِنْ شاءَ اللَّهُ صابِراً 403 (کهف) و حضرت ذبیح به حضرت خلیل عرض کرد سَتَجِدُنِی إِنْ شاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِینَ 404 (صافات). و هکذا. پس چون گوئى اگر فلان نبود من هلاک مىشدم، موهم استقلال و شرک است، لهذا مذموم است. صادق (ع) در تفسیر قول خدا وَ ما یُؤْمِنُ أَکْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلَّا وَ هُمْ مُشْرِکُونَ که در سوره یوسف (ع) است فرمود هو قول الرّجل لو لا فلان لهلکت و لو لا فلان لما اصبت کذا و کذا و لو لا فلان لضاع عیالى. الا ترى انّه جعل للّه شریکا فى ملکه یرزقه و یدفع عنه. قیل فیقول لو لا انّ اللّه منّ علىّ بفلان لهلکت. قال: نعم لا بأس بهذا و نحوه. 405 بلى اگر شخص اصل مطلب را درست فهمیده این کلمات بگوید رواست. و آیات و اخبار بسیار دارد که افعال به غیر خدا نسبت داده شده: در مائده وَ مَنْ أَحْیاها فَکَأَنَّما أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعاً 406 فرمود و در انعام وَ هُوَ الَّذِی یَتَوَفَّاکُمْ 407 و در سوره سجده قُلْ یَتَوَفَّاکُمْ مَلَکُ الْمَوْتِ 408 و در نساء إِنَّ الَّذِینَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ 409 فرمود. و آنچه گفتیم ربط تمامى دارد به مسأله جبر و تفویض، و از همین فى الجمله تصور امر بین الامرین را توانى نمود. حاکم هر چه کند به قوت سلطان کند با آنکه مدح و ذمّ او راست. زیاده از این سکوت بهتر است.
برچسب ها : توکل , سرکلمه ان شاءالله ,
